محمد محمدی ری شهری و بلند پروازی های سیاسی اش

محمد محمدی ری شهری

و بلند پروازی های سیاسی اش

دکتر سید ابوالفضل حسینی – 14010102

چکیده:  

به نظرم در پشت ذهن ری شهری این می گذشت که اگر منتظری از قائم مقامی عزل شود، آیت الله مشکینی که پدر خانمشان است جانشین منتظری خواهد شد! در این صورت او همه کاره مملکت در دوران رهبری مشکینی می شود و ... با مرگ مشکینی، او رهبر سوم در جمهوری اسلامی می شود!

ری شهری در روز 14 خرداد 1368 فهمید که قافیه را باخته است، اما او که گمان می کرد راز و رمز سیاست را در ایران خوب می فهمد، از پیگیری کسب قدرت دست نکشید ، اما این بار می بایست با شرایط رهبری آیت الله خامنه ای مناسبات قدرت را تنظیم کند.

اگر نشد که رهبر شود، ولی  با ریاست جمهوری هم میانه ی خوبی داشت. در این راه مقدمات لازم را انجام داد. تاسیس حزب   "جمعیت دفاع از ارزش‌های انقلاب اسلامی" (۱۳۷۴–۱۳۷۶)  را پیشنیاز این کار می دانست.  در انتخابات دوم خرداد 1376 کاندیدا شد، اما شخصیتش، جاذبه ای برای ریاست جمهوری نداشت.  حدود دو و نیم درصد از آراء را کسب کرد.  این بار فهمید که دیگر در عرصه ی سیاسی شانسی ندارد.

ری شهری هنر" بند و بست" و" بده بستان"  با حاکمیت را بلد بود که تا 75 سالگی زنده بود.

پیشگفتار: متن اخبار بدون تفسیر

به گزارش گروه سیاسی خبرگزاری فارس، حضرت آیت الله خامنه ای رهبر معظم انقلاب اسلامی با صدور پیامی، رحلت حجت الاسلام و المسلمین محمدی ری شهری را تسلیت گفتند.  متن پیام رهبر معظم انقلاب به این شرح است:  بسم الله الرحمن الرحیم با تاسف فراوان خبر رحلت عالم مجاهد جناب حجت الاسلام و المسلمین محمدی ری شهری، رحمت الله علیه را دریافت کردم. برای کسانی که از تقوا و سلامت نفس و مجاهدت مستمر این روحانی انقلابی باخبرند، فقدان وی ضایعه ای تلخ و اندوهبار است. تنوع عرصه های مجاهدت این عالم ربانی، علمی، اخلاقی، انقلابی، سیاسی، اداری که همه با اخلاص و صفا همراه بود، از او شخصیتی کم‌نظیر پدید آورده بود.  اینجانب در طول دهها سال آشنایی همواره صلاح و پرهیزگاری را در ایشان مشاهده کرده ام و امیدوارم این ذخیره ارزشمند موجب رحمت و مغفرت و علو درجات وی شود.  صمیمانه به فرزندان محترم و دیگر بازماندگان و همه دوستان و همکاران و شاگردان و ارادتمندان ایشان تسلیت عرض میکنم.  والسلام علی عباد الله الصالحین.   سید علی خامنه ای -  ۲ فروردین ۱۴۰۱

آيت الله ری شهری با حضور در بيمارستان محل بستري رهبر معظم انقلاب از حضرت آيت الله خامنه‌اي عيادت و سلامتي و بهبودی کامل ايشان را از درگاه خداوند متعال مسألت کرد. تاريخ : یکشنبه ۱۳۹۳/۶/۲۳  - کد خبر: ۳۴۴۰۹ http://www.reyshahri.ir/post/38799/

مقدمه:

شنیدن خبر مرگ، مرگ هر کسی، باید ما را به این فکر وادارد که نوبت ما هم می شود! حتی اگر دشمن بمیرد، نباید شادی کرد. چه به قول سعدی :

 ای دوست بر جنازه ی دشمن چو بگذری    شادی مکن که بر تو همین ماجرا رود!

درگذشت جناب ری شهری، آن هم در روز اول فروردین 1401  ناخوشایند بود، ولی دیگر نه پزشکان و نه کتاب "دانشنامه ی احادیث پزشکی" ایشان نتوانستند او را نجات دهد! 

با نام محمد محمدی ری شهری، از پیش از انقلاب آشنایم. در سال های پس از انقلاب هم با جلسات تدریس اصول عقاید شان در تلویزیون بیگانه نبودم. خط فکری و سیاسی شان را هم دنبال می کرده ام. ایشان  روحانی حکومتی تمام عیاری بود و معنی قدرت را هم خوب می فهمید.  اولین وزیر اطلاعات  بود و می دانست که روابط قدرت در جمهوری اسلامی چگونه است و به خاطر همین شناخت هم بود که خطی را دنبال می کرد که به نظرم پس از درگذشت بنیانگذار نظام و روی کار آمدن آیت الله خامنه ای مسیر خود را تغییر داد.

کتاب "خاطرات سیاسی"  ری شهری:

 من کتاب "خاطرات سیاسی"  از آقای ری شهری را  در اولین روز های انتشارش خواندم  و نمایشگاه هایی که وزارت اطلاعات در زمان ری شهری و پس از او در باره ی آیت الله منتظری در شهر های مختلف دایر می کرد، دیده ام. از زمان برکناری منتظری تا امروز ( 2 فروردین 1401 )که خبر درگذشت ری شهری را دیدم، هیچ گاه نتوانسته ام نسبت به نقش او را در پشت پرده ی این برکناری، خوشبین باشم. به نظرم کارنامه ری شهری در سیاست قابل قبول نیست. او آن قدر هم شهامت نداشت که از خطای خود عذر خواهی کند.

ری شهری، داماد آیت الله مشکینی

در ذهنیت ری شهری چیز هایی می گذشت! ری شهری- وزیر اطلاعات، داماد  آیت الله مشکینی بود. پست های ایشان از آغازهم از این نسبت بی بهره نبوده است.   آن همه داستان در قضیه ی سید مهدی هاشمی ( برادر داماد منتظری) برای این بود که منتظری از سر راه برداشته شود، در این صورت راه برای مطرح شدن مشکینی- رئیس مجلس خبرگان رهبری- هموار می شود! در دو سال آخر عمر آیت الله خمینی- و به ویژه سال آخر- معدودی از افراد از بیماری آیت الله خمینی اطلاع  داشتند:  مرحوم سید احمد خمینی و مرحوم اکبر هاشمی رفسنجانی و آیت الله سید علی خامنه ای برنامه ای داشتند که بعدا اجرا شد، اما تخریب های منتظری به دست ری شهری به موازات آن اقدام ها ، در راستای همان اقدام به کار گرفته شد و سر ری شهری بیکلاه ماند!  چه گونه؟!

ری شهری در هوای رهبری سوم!

جناب وزیر اطلاعات، که به اطلاعات کشور دسترسی داشت، در دوران قائم مقامی آیت الله منتظری( از 1364به بعد) می دید که سوژه هایی برای تخریب منتظری دارد: بیت منتظری، رفت و آمد چهره های سیاسی به بیت، سید هادی  و مهمتر از همه سید مهدی هاشمی، مخالفت با اعدام ها  و... از همه ی این ها می توانست پرونده درست کند! و کرد! به نظرم در پشت ذهن ری شهری این می گذشت که اگر منتظری از قائم مقامی عزل شود، آیت الله مشکینی که پدر خانمشان است جانشین منتظری خواهد شد! در این صورت او همه کاره مملکت در دوران رهبری مشکینی می شود و ... با مرگ مشکینی، او رهبر سوم در جمهوری اسلامی می شود!

ری شهری در هوای ریاست جمهوری

ری شهری در روز 14 خرداد 1368 فهمید که قافیه را باخته است، اما او که گمان می کرد راز و رمز سیاست را در ایران خوب می فهمد، از پیگیری کسب قدرت دست نکشید ، اما این بار می بایست با شرایط رهبری آیت الله خامنه ای مناسبات قدرت را تنظیم کند. این کار را هم کرد. هم پست هایی از جانب ایشان دریافت کردکه جایگاه خود را در بدنه ی حاکمیت حفظ کند و هم اگر نشد که رهبر شود، ولی  با ریاست جمهوری هم میانه ی خوبی داشت. در این راه مقدمات لازم را انجام داد، تاسیس حزب   "جمعیت دفاع از ارزش‌های انقلاب اسلامی" (۱۳۷۴–۱۳۷۶)  را پیشنیاز این کار می دانست.  در انتخابات دوم خرداد 1376 کاندیدا شد، اما شخصیتش، جاذبه ای برای ریاست جمهوری نداشت.  حدود دو و نیم درصد از آراء را کسب کرد.  این بار فهمید که دیگر در عرصه ی سیاسی شانسی ندارد. ولی در تالیف کتاب تخصص دارد.  از جایگاه خویش برای ایجاد موسسه ای در زمینه ی قرآن وحدیث استفاده کرد و رئیس "مؤسسه علمی فرهنگی دارالحدیث" و "دانشگاه قرآن و حدیث" شد. در خوشبینانه ترین حالت شاید علاوه بر پست های سیاسی که در زندگی داشت، می خواست این یکی جزء باقیات صالحاتش باشد.

جایگاه علمی  ری شهری

تالیف کتاب در برخی زمینه ها سواد زیاد نمی خواهد، فوت و فن می خواهد. در زمینه های علوم انسانی،  تصنیف، تدریس، گفت وگو، سخنرانی و مناظره  و ارائه ی مقالات در مجلات و همایش های بین المللی و... می تواند از دانش یک فرد حکایت کند.

اگر کتاب های مرحوم ری شهری ملاک قرار گیرد ایشان را باید در ردیف یکی از پرکار ترین های روحانیت حاضر به حساب آورد. در موسساتی نظیر آنچه ری شهری درست کرده بود، می توان حتی با استخدام کارمند باسواد، ویا بهره کشی از دانشجویان کارشناسی ارشد و دکتری و.... آیات و روایات را از کتاب هایی نظیر بحار الانوار و ... فیش برداری و دسته بندی و  تبدیل به کتاب کرد. در روزگار ماکه دیگر نیاز به فیش برداری هم نیست، کامپیوتر پدر سوخته، همه نوع کار می کند!   

 حقیقت این است که من از کلاس های اصول عقاید ری شهری که در تلویزیون می دیدم، نه تنها پی بردم که ایشان نابغه ای در این زمینه نیست، که اصولا مشرب فکری اش با استدلال و منطق و استنباط بروز، چندان میانه ای ندارد. از جلسات قرائتی در استفاده از تخته، کپی برداری می کرد و در باره ی حدیث یا روایتی را که روی تخته نوشته بود، توضیح واضحاتی می داد.

شاید اطلاعات من کم باشد و کوتاهی کرده باشم! شاید آن چنان که بزرگان سیاسی می گویند ، ایشان  اندیشمندی بوده که من نتوانسته ام بهره ای از آن ببرم. چند تعبیر از متن پیام حجت الاسلام حسن روحانی در نکو داشت ری شهری چنین است:

 " دوست، .... پژوهشگران دینی بسان آیت الله محمدی ری شهری، بزرگداشت علم و تلاش و معنویت و تقواست. قرآن پژوهی پرتلاش و محدثی خوش ذوق همراه با شجاعت و مدیریت در صحنه عمل.

عالم ربانی، سرمشق نسل جوان در خدمت به دین و میهن ... پاسداشت مقام والای ایشان، زمینه خوشه‌چینی بیشتر از خرمن دانش و رهنمودهای علمی و اخلاقی این دانشمند فرهیخته .... "

(  www.farsnews.ir/news/13991115000517 )  

 نام ری شهری در عرصه سیاست، با موارد فوق الذکر باقی است. و در عرصه ی اندیشه وفکر دینی با تدون و گرد آوری  مجموعه ی حدیثی،  همراه است. اما تعابیری همچون "تقوا و سلامت نفس و مجاهدت مستمر این روحانی انقلابی... تنوع عرصه های مجاهدت این عالم ربانی، علمی، اخلاقی، انقلابی، سیاسی، اداری که همه با اخلاص و صفا همراه بود، از او شخصیتی کم‌نظیر پدید آورده بود.  ...همواره صلاح و پرهیزگاری.." را باید به حساب دیگری یا به شناخت دیگری ربط داد که من بی خبرم.

" بده بستان" سیاسی:

 من" بده بستان" سیاسی را در این گونه امور بسیار دیده ام! بده بستان، به همان معنی داد و ستد، معامله، مبادله ، رد و بدل، و  روابط پنهانی متقابل! (فرهنگ معین https://www.vajehyab.com/moein )

پیام های تسلیت برخی از بزرگان سیاسی را در  فوت مقامات روحانی و سیاسی بنگرید. سیاسیکاری و سوء استفاده از سر و روی آن ها می بارد!

تلاش بلیغی بود تا از استاد محمد رضا حکیمی در تمام دوران جمهوری اسلامی در تلویزیون نامی برده نشود، اما در زمان مرگش، بیانیه ی  چنان و چنین داده شد! سیاست است دیگر!

 اکنون با بسیار دانشمندان چه گونه رفتار می شود؟!   

کتاب  دانشنامه  احادیث پزشکی:

 تالیف ( گردآوری): ری شهری  با کمک و همکاری 4 نفر  و ترجمه  دکتر حسین صابری

 ازاین سبک کتاب نویسی  را مرحوم روح الله حسینیان هم  در سازمان اسناد ومدارک انقلاب اسلامی هم با کمک دانشجویان و ...به نام خود منتشر می کرد. این سبک، یکی از خصلت های بد  برخی دانشگاهیان بود که به روحانیون  و حوزویان هم  سرایت کرده است. من از استادی را می شناسم  که دانشجو را مجبور کرده بود تا نام او را به عنوان نام اول در کتابش بیاورد!و چهره هایی سیاسی با عنوان دانشگاهی می شناسم که دیگران را به بیگاری علمی برای  ارتقاء خود به کار گرفته اند.

       قدرت، بخشی از روحانیت را از مسیر حقیقت و عدالت منحرف کرده است.  در نمونه هایی از رفتار و گفتار آقای ری شهری در باره ی عزل منتظری و ....  می توان انحراف از حقیقت و عدالت را دید. من نمی خواهم تحلیل کنم. خود از لابلای گفتار و رفتارش می توانید دریابید.

نوضیح پایانی وصیت نامه ی بنیانگذار جمهموری اسلامی:

 و سخن آخر :

 ری شهری اگر به وصیت نامه اعتقاد داشت نمی توانست این گونه بی محابا در باره ی مهمترین مسائل سخن بگوید. ولی جالب است که از غافلگیر شدنش در انتخاب آقای خامنه ای  که می گوید:" حقیقتاً هیچ‌کس حتی بنده که مسئول اطلاعات بودم نمی‌دانستم که ایشان رهبر می‌شود."

این جمله می تواند نظریه مرا  تقویت کند که تلاش او در حذف منتظری، به سوی رهبر شدن مشکینی و در نهایت، خودش، بود. او از بازی پشت پرده، خبر نداشت و روز 14 خرداد 1368 فهمید که از آن همه تلاش برای حذف منتظری، طرفی  برای خود نبسته است.  در روز 2 خرداد 1376 هم  به کاخ ریاست جمهوری راه نیافت. ری شهری هنر" بند و بست" و" بده بستان"  با حاکمیت را بلد بود که تا 75 سالگی زنده بود، وگرنه اطلاعاتی هایی در این سطح، عمر به کمال نمی کنند!                                                                              اللهم اجعل عواقب امورنا خیرا  .