اخلاق زیستی - 2 : با دکتر داریوش فرهود، از ژنتیک تا اخلاق

اخلاق زیستی - 2 : با دکتر داریوش فرهود، از ژنتیک تا اخلاق

 

دکتر سید ابوالفضل حسینی - عضو هیات علمی دانشگاه حکیم سبزواری - 14 آبان 1396

 

 

کنفرانس بین المللی علوم شیمی و زیست شناسی در تاریخ 27 مهر ماه  1396 در  محل دانشگاه علامه طباطبایی تهران برگزار شد.  من هم مقاله ای در این همایش داشتم. یکی از سخنرانان کلیدی کنفرانس استاد دکتر داریوش فرهود بود که از ایشان به عنوان پدر ژنتیک ایران نکوداشت بعمل آمد. این روش نکوداشت بزرگان در زمان زنده بودنشان، نیکومرامی است.

 دکتر فرهود را از دیر باز می شناسم. سال های 1366-67  و اواخر جنگ تحمیلی بود که که موضوع " اثرات سیتوژنتیک گاز خردل در مجروحان شیمیایی " را به عنوان رساله پایان نامه دوره ی کارشناسی ارشد مدرسی  ژنتیک، در دانشگاه تربیت مدرس انتخاب کرده بودم. استاد راهنمای من خانم دکتر پروین مهدی پور استاد دانشکده بهداشت دانشگاه تهران بود. آزمایشگاه محل کارم درست مقابل اتاق دفتر دکتر فرهود در دانشکده بهداشت بود. از آن جا بود که بسیاری روز ها ایشان را زیارت می کردم. در سال های اخیر در برخی همایش های اخلاق زیستی و...شاهد حضورشان بوده ایم.

 صبح روز 27 مهر ماه 96 که از سبزوار به محل همایش رفته بودم، هنوز پذیرایی صبحانه در جریان بود که ایشان را، در سر میز صبحانه دیدم. نخواستم در آن حال مزاحمشان شوم. اما توسط یکی از دست اندرکاران مرا به پیش خود فراخواندند. ایشان خاطره آن سال ها را به یاد داشتند. این مقدمه را گفتم تا از آنچه این سال ها دغدغه ی اوست بگویم.

- دکتر داریوش فرهود سخنرانی اش تحت عنوان" اخلاق در آموزش و پژوهش" را با " به نام خداوند بخشنده ی مهربان " آغاز و تاکید کرد که این سخن بقدری مهم است که در آغاز سوره های قرآن تکرار شده است. دو صفت بزرگ خداوند: بخشندگی و مهربانی که صفاتی اخلاقی اند.

 فراز هایی از سخنان استاد فرهود را در زیر می آورم (ضبط و گزینش متن از من است.)

-  با رشد علوم ضرورت طرح اخلاق بیشتر شد. مقاله ای چندی پیش نوشته شده بود که در سال 2017 می توان سر انسانی را به بدن دیگری پیوند زد! من مقاله ای در رد آن ازمنظر اخلاق به انگلیسی نوشتم و مخالفت کردم.

- در آینده روبات ها رئیس خواهند شد و انسان ها کارمندان آنها!  ... اگر اخلاقیات حاکم نباشند، برای ترور، دیگر به نیروهایی مثل القاعده نیاز نیست روبات ها انجام می دهند!

-  اخلاق به سخن گفتن نیست، باید قانون از اخلاق حمایت بکند. اخلاق باید به قانون تبدیل شوند و هم قانون ها باید اخلاقی باشند. - تمام رسالت انبیا بر تکریم اخلاق است. پیامبرمکرم اسلام فرمودند: "انما بعثت لاتمم مکارم الاخلاق". کنفوسیوس، بودا، زرتشت، موسی و عیسی نیز همین را می گفتند. اخلاق است که زیور انسان است. اگر قرار باشد که خود مذهب و دینی که به آن معتقدیم، حواشی ای را درست بکند که در مقابل اخلاق قرار گیرد، خود آن مذهب ضد اخلاق می شود. ... در دایره المعارف ها مقالاتی درباره ی اخلاق در مذاهب وجود دارد و متاسفانه دیده می شود که مقالاتی هم هست که مذهب را غیر اخلاقی جلوه می دهد. ... یکی از زیباترین سوره های قرآن کریم می گوید: "قد افلح من زکیها ". یعنی زمانی خوشبخت و نیکبخت می شوید که خود را تزکیه کنید. تزکیه امری اخلاقی است.

-  در دهه 1980 ادعا شد که انسان هایی به روش کلونینگ بوجود آورند. بعدا معلوم شد که جعلیات بوده است. در حدود سال 1990 و91  سازمان جهانی بهداشت و سازمان یونسکو تصمیم گرفتند که کمیته ای برای نظارت اخلاقی داشته باشند. آن ها از کلونینگ ( شبیه سازی ) احساس خطر می کردند. بنده افتخار می کنم که عضوی در آن کمیته از کل کشور های اسلامی بودم. ...  سازمان جهانی  بهداشت از آن زمان تا کنون 7 اعلامیه در زمینه اخلاق در ژنتیک صادر کرده است.

-  در سال 1387 من مقاله ای در باره ی داده سازی های جعلی و مقاله سازی نوشتم و خطرات آن را تذکر دادم.  در شهریور امسال  مجلس شورای اسلامی پس از 9 سال که مشکلاتی بوجود  آمد، آیین نامه ای برای آن تدوین کرد.

-  در ادامه جدولی را ارائه کرد که فضائل و رذائل اخلاقی را در آموزش و پژوهش نشان می داد.

- ما ا یرانیان ضمن این که اخلاقیات خوبی داریم، بدی های هم داریم. یکی از بدی های برخی از ما بد قولی است. در جلسه ای که قرار بود جوایزی به حدود 30 مهمان خارجی داده می شد، یکی از مقاماتی که اکنون دیگر سرجای قبلی اش نیست، با 3 ساعت تاخیر تشریف آوردند. همه سفرا حرکت کردند و رفتند. این ها غیر اخلاقی است. یکی از عادات غیر اخلاقی ما اینست که نمی گوییم " نمیدانم"!  انگار که باید همه چیز را بدانیم.  دوم این که یاد نداریم  در اموری که اشتباه کرده ایم، عذر خواهی کنیم.

-  اگر کوروش را ستایش می کنند، به خاطر منشور اخلاقی اوست. اگر داریوش را تحسین می کنند به خاطر کتیبه  بیستون است که به سه زبان نوشته شده است. یعنی به دگر اندیشان و زبان های دیگر نیز حرمت نهاده اند. این کتیبه که اولین متن ترجمه است، حاوی نکته های اخلاقی است.

-  در " پندار نیک، گفتار نیک و کردار نیک " نکته هاهست. نه این که فقط در زبان گفته شود :"مخلصیم، چاکریم، قربان شما شوم و... " ولی از پندار و کردار نیک خبری نباشد.

- در رشته هایی نظیر نانو تکنولوژی، بیوتکنولوژی و پزشکی، اقتصاد وعلوم اجتماعی و.... خطرات زیادی ممکن است بدون اخلاق بوجود آید.

=======================

نکته ای هم از درد استاد در سوگ نابغه ریاضی ایران ببینید.

دکتر داریوش فرهود،  استاد پیشکسوت دانشگاه تهران و عضو دائمی فرهنگستان علوم پزشکی با یادآوری حادثه تلخ مرگ مریم میرزاخانی نابغه ریاضی و استاد دانشگاه آمریکا ادامه داد: امثال مریم میرزاخانی در این کشور کم نیستند و باید به این نکته مهم توجه شود که فقط تربیت دانشجویان به درد نمی‌خورد، نگهداری این ژن‌های مستعد مهم است.

پدر علم ژنتیک ایران معتقد است در وضعیت کنونی، ایران مرکز تربیت ژن استعدادهای درخشان و تحویل  مجانی آن به سایر کشورها شده است.

استاد  دانشگاه تهران در ادامه با تاکید بر رعایت اخلاق حرفه‌ای در همه امور زندگی و انجام فعالیت‌های علمی و پژوهشی افزود: شاید بتوان گفت عصاره تمام آیات کتاب آسمانی ما در دو کلمه بخشندگی و مهربانی نهفته باشد. مفاهیمی که جامعه امروز ما سخت بدان محتاج است. (http://www.iau.ac.ir/fa/News/99030/ سه شنبه 10 مرداد 1396)

 

 

 

برچسب‌ها: اخلاق زیستی فرهود ژنتیک دکتر سید ابوالفضل حسینی - سبزوار...